Nhiều vùng của Ukraine đã ở trong điều kiện thời tiết lạnh giá nhiều tuần qua. Nhiệt độ ở Kiev đã có lúc dưới mức đóng băng vài độ. Tuy nhiên, thời tiết cực lạnh không phải là điều bất thường và ở vùng Donbass phía Đông Ukraine, nơi đang diễn ra nhiều cuộc giao tranh, nhiệt độ mùa đông đã từng có thời điểm giảm xuống dưới -30°C gần đây.

Khi các lực lượng Nga liên tục nhắm mục tiêu vào cơ sở hạ tầng của Ukraine trong vài tháng qua, nguồn cung cấp điện bị xáo trộn, dẫn đến tình trạng mất điện thường xuyên hơn. Việc các cơ sở hạ tầng năng lượng hư hại do bị tấn công có thể khiến cho nhiều người dân Ukraine muốn chuyển đến các khu vực an toàn hơn ở trong nước hoặc đến một quốc gia láng giềng.

Theo Ủy ban Cứu trợ Quốc tế (IRC), khoảng 6,5 triệu người ở Ukraine đã phải di dời và đang phải đối mặt với điều kiện mùa đông lạnh giá sau khi buộc phải rời bỏ nhà cửa. IRC cho biết: “Nhiều người đang trú ẩn trong các tòa nhà bị hư hại và bị hạn chế tiếp cận với thực phẩm, điện và nhiệt”.

Ước tính gần 18 triệu người trên khắp Ukraine đang cần hỗ trợ nhân đạo. IRC và các tổ chức quốc tế khác đang tăng cường ứng phó khi thời tiết trở nên lạnh hơn.

Khi nhiệt độ giảm xuống dưới mức đóng băng, việc thiếu điện và nhiệt có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Marysia Zapasnik, Giám đốc của IRC tại Ukraine nói: “Không có nguồn điện và nơi trú ẩn của họ bị hư hại, việc sống sót qua mùa đông sẽ vô cùng khó khăn đối với một số lượng lớn người dân. Điều này cũng có thể khiến số người phải sơ tán gia tăng".

Tổ chức Y tế Thế giới cũng cảnh báo rằng các điều kiện ở Ukraine sẽ làm tăng tỷ lệ tê cóng, hạ thân nhiệt, viêm phổi, đột quỵ và đau tim, nhưng những người bị bệnh như vậy có thể khó được tiếp cận các dịch vụ y tế.

Người đứng đầu Hội đồng Người tị nạn Na Uy Jan Egeland chia sẻ: "Đó thực sự là sự lựa chọn giữa bị đóng băng hoặc di dời. Châu Âu phải chuẩn bị cho hàng trăm nghìn người tị nạn mới trong mùa đông này, từ Na Uy ở phía Bắc tới các nước phía Nam châu Âu".

Tác động với hoạt động quân sự

Thay đổi thời tiết cũng có ảnh hưởng lớn đến điều kiện chiến trường và tác chiến, không chỉ đối với hoạt động chiến đấu trực tiếp mà còn cả với vấn đề hậu cần và cơ động ở những khu vực đang diễn ra giao tranh.

Xe tăng Ukraine di chuyển trên con đường với cây cối hai bên bị đóng băng vì tuyết lạnh. Ảnh: AFP

Trong mùa đông ở Ukraine, các phương tiện quân sự buộc phải sử dụng đường bộ nhiều hơn và hạn chế di chuyển theo địa hình quân sự nhằm tránh bị sa lầy. Frank Ledwidge, cựu sĩ quan quân đội và chuyên gia quân sự, giải thích rằng việc buộc phải bám sát các con đường khiến họ dễ trở thành mục tiêu bị tấn công hơn.

Ông Ledwidge nhận định: "Chúng ta sẽ bắt đầu thấy các tác động tăng lên trong thời gian tới. Tôi chắc chắn về điều đó. Mùa đông có ảnh hưởng rất lớn và sẽ làm mọi thứ chậm lại".

Theo ông Ledwidge, nhiệt độ lạnh có ảnh hưởng đến các bộ phận cơ khí của phương tiện và vũ khí: "Thời tiết lạnh giá rất khó để hoạt động, rất khó để đào chiến hào vì mặt đất rất cứng và điều đó cũng ảnh hưởng đến các loại công sự khác".

Vị cựu sĩ quan trên cho rằng các phương tiện có thể dễ hỏng hóc hơn hoặc hoàn toàn không khởi động được và các phương tiện cơ động có thể bị trượt do băng giá, nhưng nhìn chung mặt đất cứng nên các phương tiện bánh xích và phương tiện có bánh vẫn có thể di chuyển.

Một vấn đề khác đặt ra với cả lực lượng Nga và Ukraine đó là ngụy trang sẽ khó khăn hơn trong mùa đông vì những khu vực nhiều cây cối bị rụng lá. Các lưới ngụy trang sẽ dễ bị phát hiện hơn khi không có tán lá.

Các lực lượng quân sự của Ukraine đã nhận được trang bị mùa đông nhờ sự hỗ trợ của phương Tây, nhưng các nguyên tắc giữ ấm tương tự áp dụng cho dân thường cũng được áp dụng với quân nhân: như mặc nhiều lớp quần áo và ăn nóng mỗi ngày để giữ vững tinh thần.

"Đã có những nghiên cứu cho thấy hầu hết các chấn thương liên quan đến thời tiết lạnh xảy ra hơn 6 giờ sau bữa ăn ấm gần nhất. Điều này liên quan đến việc mức năng lượng giảm xuống và sau đó dễ bị chấn thương do thời tiết lạnh như tê cóng", Đại úy Mikael Aiko của quân đội Phần Lan giải thích.